Noskowski Zygmunt, pseud. Łada (1880–1952), aktor, reżyser, dyrektor teatru, pedagog. Ur. 23 V w Konstancji, w księstwie badeńskim. Był synem Zygmunta (zob.) i Stanisławy z domu Segedy, bratem Tadeusza (zob.). Uczęszczał do Klasy Dykcji i Deklamacji przy Warszawskim Tow. Muzycznym oraz szkoły dramatycznej Stanisława Knake-Zawadzkiego w Krakowie. Pierwszą rolą N-ego był Papkin („Zemsta” Aleksandra Fredry), grany na popisie szkolnym. Pracę aktorską rozpoczął w sezonie 1899/1900, grając niewielkie role w Teatrze Polskim w Poznaniu, m. in. Stasia w „Weselu Fonsia” Ryszarda Ruszkowskiego, Nicefora w „Kościuszce pod Racławicami” Władysława Anczyca oraz Relskiego w „Karykaturach” Jana A. Kisielewskiego. Latem 1900 występował u Lucjana Dobrzańskiego w warszawskim teatrzyku ogródkowym «Wodewil». Od sezonu 1900/1 N. zaangażowany był w teatrze łódzkim i z zespołem tym wyjeżdżał na występy gościnne, m. in. do Teatru Miejskiego w Kaliszu (sierpień–wrzesień 1903) oraz do Filharmonii w Warszawie. W l. 1906–10 grał w warszawskim Teatrze Małym, ciesząc się już pewną popularnością, m. in. jako Zbyszko w „Moralności pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej. W r. 1908 na scenie tej zadebiutował jako reżyser. W sezonie 1910/11 pracował w Wilnie, zaangażowany przez Józefa Popławskiego na stanowisko reżysera. W lecie 1911 grał w Teatrze Artystycznym w Warszawie, następnie wrócił do Teatru Małego. W r. 1912 zaangażowany przez Ludwika Solskiego do Teatru Miejskiego im. J. Słowackiego w Krakowie, grał i reżyserował na tej scenie do r. 1919. W l. n. był kolejno aktorem i reżyserem Teatru «Bagatela» w Krakowie (1919/20), Teatru Miejskiego w Łodzi (1920/1, własna dyrekcja – 1921/2, występy we Włocławku – 1921), Teatru Rozmaitości w Warszawie (1922/3), znowu Teatru «Bagatela» w Krakowie (1923/4), Teatru Polskiego w Poznaniu (1924/5), Teatru Letniego w Warszawie (1925/6). W tym okresie był już znanym i cenionym aktorem, a popularność zawdzięczał w znacznej mierze bardzo korzystnym warunkom zewnętrznym, naturalności środków wyrazu i kulturze, jaka cechowała jego grę. Wg Adama Grzymały-Siedleckiego «kształtnie zbudowany, z miłym, lekko sarkastycznym uśmiechem, o żywym oku, zwinny, umiejący się obracać w salonie, w rozmowie na scenie dowcipny, obdarzony naelektryzowaną werwą – po prostu wymarzony urwisz, sowizdrzał, wiercipięta, a pieszczoch». Od ról lekkich amantów, grywanych w pierwszych latach działalności, przechodził chętnie i z łatwością do charakterystyczno-komicznych, przede wszystkim «do wszelkiego rodzaju pociesznych figur w farsach i lekkich komediach» (Grzymała-Siedlecki). Szczególnie lubił role starców, a nawet – wg tegoż – «rozkochał się w siwych perukach i łysinach i z jakichś zakamarków swego zawsze pełnego niespodzianek talentu umiał wydobyć starcze ruchy, głosy i czucia». N. odznaczał się swoistą formą komizmu i świetnym wyczuciem epoki w rolach kostiumowych.

Od r. 1926 do końca życia, z przerwą w czasie lat okupacji niemieckiej, N. grał i reżyserował w Teatrze Polskim i okresowo «Nowym» w Poznaniu, gdzie obchodził jubileusze: dwudziestopięciolecia w roli Prefekta („Walka kobiet” E. Scribe, E. Legouvé, 1925) oraz trzydziestolecia w roli Łatki („Dożywocie” A. Fredry, 1930). W chwili zgonu przygotowywał się do przekroczonego już jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy artystycznej. Spośród ponad siedmiuset ról N-ego ważniejszymi są: cały cykl Fredrowskich – Grzegorz i Kapelan („Damy i huzary”), Zdzisław i Szambelan („Ciotunia”), Alfred Tulski („Dwie blizny”), Dyndalski („Zemsta”), Antenacki („Przyjaciele”), Benet („Pan Benet”), Łatka („Dożywocie”), Lisiewicz („Pan Geldhab), Jowialski („Pan Jowialski”); ponadto Piotr („Mieszczanie” M. Gorkiego), Jakub („Głupi Jakub” Tadeusza Rittnera), Nos („Wesele” Stanisława Wyspiańskiego), Strzałka („Skąpiec” Moliera), Poloniusz („Hamlet” W. Szekspira). Po drugiej wojnie światowej grał m. in. Kwaska („Wiele hałasu o nic” Szekspira), Kesslera („Zagadnienie rosyjskie” K. Simonowa), Dulskiego („Moralność pani Dulskiej” G. Zapolskiej), Sędziego („Mistrz Pathelin”). N. łączył działalność artystyczną z pracą pedagogiczną w szkołach dramatycznych Poznania, przez 9 lat był lektorem wymowy na Uniwersytecie Poznańskim. Zmarł w Poznaniu 5 IX 1952.

Ożeniony był z Eugenią z Klementowiczów.

Słown. Teatru Pol., (fot., bibliogr. i ikonogr.); – Koczanowicz Z., Czterdzieści lat to niewiele, W. 1976 s. 112 (fot.), 120–2, 132, 136; Siedlecki (Grzymała-Siedlecki) A., Rozmowy z samym sobą, Kr. 1972; Wilski Z., Polskie szkolnictwo teatralne 1811–1844, Wr. 1978; – Kaszyński S., Teatralia Kaliskie, Ł. 1972; Koller J., W poznańskich teatrach, w: Poznańskie wspominki z l. 1918–1939, P. 1973 s. 487–8; Siedlecki (Grzymała-Siedlecki) A., Świat aktorski moich czasów, Wyd. 2. W. 1973; Wasylewski S., Dwaj Noskowscy, Witold i Zygmunt, w: Wspomnienia i szkice z nad Warty, P. 1973 s. 181–7; – „Goniec Łódz.” 1900 nr 214; „Tyg. Powsz.” 1952 nr 38 s. 10 (fot.).

Barbara Berger